marathi vyakaran- मराठी व्याकरण - भाषा

 

भाषा

आपली मराठी भाषा हि भरतील 22 अधिकृत भाषांपैकी एक आहे . भारतातील तिसऱ्या क्रमांकावर आणि जगात दहाव्या क्रमांकावर आहे .आपल्या भाषेचे गुणगान संत महंतांनी गायले आहे . स्पर्धा परीक्षा यांमध्ये भाषेवर हमखास प्रश्न असतोच. आज आपण marathi vyakaran- मराठी व्याकरण - भाषा   हे प्रकरण अभ्यासणार आहोत .

 

marathi vyakaran- मराठी व्याकरण - भाषा 

भाषा –

Ø  विचार व्यक्त करण्याचे साधन म्हणजे भाषा

Ø  बोलणारा आणि ऐकणारा यांना जोडणारा पूल म्हणजे भाषा

Ø  काही व्याकरणकरांनी भाषेला नदीच्या प्रवाहाची उपमा दिली आले . कारण भाषा हि प्रवाही आहे. प्रदेशानुसार , काळानुसार भाषा बदलत जाते .

Ø  भाषेची कौशल्ये : एकूण पाच

Ø  बोलणे , ऐकणे, वाचणे,लिहिणे  आणि आकलन

Ø  भाषा मूळ धातू – भाष्

Read More : काही महत्वाचे वाचा 

•  मराठी व्याकरण नाम 

•         मराठी व्याकरण नाम 

भाषेचे प्रकार : मुख्य प्रकार दोन

१)      नैसर्गिक भाषा / स्वाभाविक  २) कृत्रिम / सांकेतिक

१) नैसर्गिक भाषा –

Ø  हावाभावांच्या आणि खाना खुणांच्या, संकेतांच्या भाषेला नैसर्गिक भाषा

Ø  हे हावभाव मानव /प्राण्याला जन्मजात अवगत असतात .

Ø  पुरावा नसतो.

Ø  उदा .प्राण्याची भाषा, हावभाव, बोलणे इत्यादी

२) कृत्रिम / सांकेतिक :  

Ø  जेव्हा एखादे संकेत ठरवून केलेले हावभाव किवा ध्वनीची चिन्हे यांना साकेतिक भाषा म्हणतात.

Ø  पुरावा असतो.

Ø  उदा . लिखाण, टंकलेखन, चिन्हे, ध्वनीमुद्रण

भाषेचे इतर प्रकार ( स्वरूप )

Ø  बोली भाषा –दैनंदिन जीवनात संपर्कासाठी ,ठराविक प्रदेशातील लोकांच्या तोंडी असलेली भाषा

Ø  मातृभाषा – आईची भाषा , घरात बोलली जाणारी भाषा

Ø  प्रमाणभाषा – शासकीय पत्र व्यवहार, शास्त्रीय दृष्ट्या वापरली जाणारी प्रमाण भाषा

मराठी भाषेचे उगम स्थान – संस्कृत व प्राकृत

Ø  प्राकृत भाषा -  मूळ महाराष्ट्रीय लोकांची भाषा + अपभ्रंश भाषा

Ø  अपभ्रंश – संस्कृत मधील ध्वनी किंवा इतर भाषेतील ध्वनी मराठीत येताना त्याच्याध्वनिमध्ये बदल होतो  त्याला अपभ्रंश म्हणतात.  

काही  महत्वाचे  - तुम्हला माहित  हवेच - नक्की वाचा-लिहा-पाठांतर करा

• गणितातील महत्वाची सूत्रे  भाग 1 
• गणितातील महत्वाची सूत्रे  भाग 2
• महत्नवाचा नदीप्रणाली भाग 1 

 

मराठी भाषेची लिपी :

Ø  लिपी – लिपी म्हणजे आपण ज्या खुणांनी लेखन करतो, त्याला लिपी असे म्हणतात.

Ø  लिपी मूळ धातू – लिप्

Ø  मराठी भाषेची लिपी  - देवनागरी

Ø  या लिपीला बाळबोध लिपी असेही संबोधले जाते .

तलाठी  भरती बुक लिस्ट पहा : 

तुमच्या सर्व स्पर्धा परीक्षेसाठी  examworld24 ला follow करा 

महत्वाच्या लिपी –

v  देवनागरी –

Ø  या लिपीला आर्यांची लिपी / बाळबोध लिपी असेही ही म्हणतात .

Ø  आर्य लोकांची भाषा

Ø  लहान मुलांनाही लिपी समजते म्हणून तिला बाळबोध लिपी असे म्हणतात.

Ø  देवनागरी डावीकडून उजवीकडे लिहिली जाते.

Ø  प्रत्येक  अक्षरावर शिरोरेषा असते.

Ø  अक्षरे उभ्या, आडव्या, तिरप्या, अर्धगोल,गोलाकर रेषांनी बनलेली असते.

Ø  देवनागरी लिपी असणाऱ्या भाषा – मराठी, हिंदी, संस्कृत, गुजराती, बंगाली इ.

 

v  मोडी लिपी –

Ø  देवनागरी लिपी मुरड घालून लिहीलीली लिपी म्हणजे मोडी लिपी होय.

Ø  दोन शब्दांमध्ये जागा न सोडता शब्द लागोपाठ लिहिले जातात.

Ø  मोडी लिपीला धाव लिपी असे ही म्हणतात.

 

v  ब्राम्ही लिपी :

Ø  भारतातील प्राचीन लिपी .

Ø  सर्व लिपींची जननी मानली जाते.

 

v  खरोष्ठी लिपी –

Ø  या लिपीला गांधारी लिपी असेही म्हणतात.

Ø  तिसऱ्या शकतात जास्त वापर .

Ø  कुषाण काळात भारतात ह्या लिपीचा वापर .

भारतीय भाषा

Ø  भारतीय भाषा प्रामुख्याने दोन गटात विभागल्या गेल्या आहेत.

१)      इंडो आर्य भाषा      २) द्रविडीय भाषा

Ø  भारतीय घटनेनुसार सध्या २२ प्रादेशिक भाषांना राजकीय व राजभाषा यांचा दर्जा दिला आहे.

Ø  आसामी,बंगाली,बोडो,  डोंगरी, गुजराती, हिंदी, कन्नड, काश्मिरी, कोकणी, मैथिली, मल्याळम, मणिपुरी, मराठी, नेपाली, ओरिया, पंजाबी, संस्कृत, सिंधी, संथाली, तमिळ, तेलगू, उर्दू

Ø  द्रविडीय गटातील भाषा - कन्नड,तमिळ, तेलगू, मल्याळम

Ø  भारतीय घटनेत कलम ३४३ नुसार हिंदी तसेच इंग्रजी हा संघराज्याच्या व्यवहाराच्या भाषा आहेत.

Ø  हिंदी आणि तमिळ ह्या जुन्या भाषा मानल्या जातात.

 पोलीस भरती /तलाठी भरती टेस्ट सोडवा : तलाठी स्पर्धा परीक्षांसाठी - टेस्ट द्या

• समाजसुधारक भाग 1 
• मराठी व्याकरण
• सामान्य अध्ययन टेस्ट 
• नदीप्रणाली test
• gk टेस्ट

अभिजात भाषा :

Ø  केंद्र सरकारकडून काही भाषांच्या संवर्धनासाठी मदत केली जाते. अशा भाषांना अभिजात भाषा म्हणतात.

Ø  कोणती भाषा अभिजात भाषा ठरवावी याचे काही निकष आहे. जि भाषा हे निकष पूर्ण करते त्या भाषांना अभिजात भाषेचा दर्जा दिला जातो.

अभिजात भाषेसंदर्भात काही निकष :

Ø  भाषा प्राचीन काळी मान्यता प्राप्त असावी. म्हणजे भाषेची प्राचीनता

Ø  भाषेची सलगता

Ø  वाङ्मयीन परंपरा

Ø  आधुनिक काळात हि तिचे अस्तित्व टिकून आहे.

Ø  प्राचीन भाषा व आधुनिक रूप यांच्यातील त्यांचे नाते.

Ø  आतापर्यंत एकूण ६ भाषांना अभिजात भाषेचा दर्जा दिला आहे.

ü  संस्कृत

ü  तमिळ

ü  कन्नड

ü  तेलगू

ü  मल्याळम

ü  उडिया

मराठी भाषेला अजून अभिजात भाषेचा दर्जा मिळालेला नाही. कार्यवाही सुरु आहे.

या संदर्भात राज्य सरकारने अभिजात भाषा मराठी समिती नेमली होती

अध्यक्ष ; प्रा. रंगनाथ पठारे ( अध्यक्ष )

स्थापना : 10 जानेवारी 2012

अंतिम अहवाल ; मे 2013

बुद्धिमत्ता चाचणी 

• घड्याळ भाग 1 
• घड्याळ भाग 2 

मराठीतील काही शिलालेख

Ø  शिलाहार केशिदेव अक्षी -         अक्षी, कुलाबा जि. रायगड (934)

Ø  कुडळ शिलालेख  -             कुडळ,जि. सोलापूर (940)

मराठी व्याकरण :

Ø  भाषेचे स्पष्टीकरण करणाऱ्या शास्त्राला व्याकरण म्हणतात.

Ø  भाषा शुद्ध करणारे शास्त्र

Ø  मराठी व्याकरणावर संस्कृत व इंग्रजी या दोन भाषांचा प्रभाव दिसतो.

Ø  भाषा ही प्रवाही असते . काळानुसार तिच्यामध्ये बदल होत असतो . या कारणास्तव व्याकरणात ही बदल होत असतो. काही व्याकरणकरांमध्ये भिन्नता आढळते.

 

 Download app Now - Click Here 

 

व्याकरणातील काही पुस्तके :

Ø  विल्यम कॅरी – ड ग्रामर ऑफ मराठा लँग्वेज ( इंगजी )  1805

Ø  गंगाधर शास्त्री फडके – महाराष्ट्र भाषेचे व्याकरण 1836

Ø  दादोबा पांडुरंग तर्खडकर - महाराष्ट्र भाषेचे व्याकरण 1836

Ø  मोरो केशव दामले – शास्त्रीय मराठी व्याकरण 1911

Ø  म.पा. सबनीस – आधुनिक मराठीचे उच्चतर व्याकरण

Ø  मो रा वाळंबे – सुगम मराठी व्याकरण

 

• मराठी भाषेचे पाणिनी – दादोबा पांडुरंग तर्खडकर
• मराठी भाषेचे शिवाजी – विष्णुशास्त्री चिपळूणकर
• मराठी भाषेचे जॉन्सन – कृष्णाशात्री चिपळूणकर

• 
  
  

पोलीस भरती साठी काही महत्वाची पुस्तके 

(नावावर क्लिक करून पुस्तक online order करा .)

• पोलीस भरती नोबेल प्रश्नसंच 
• सह्याद्री ठोकला 
• गणित fast track