महत्त्वाची एकके, महत्वाची उपकरणे आणि त्यांचे उपयोग || important units

स्पर्धा परीक्षा आणि सामान्य अध्ययन घट्ट नात आहे . सामान्य अध्ययनातील महत्त्वाचा घटक सामान्य विज्ञान . विज्ञानातील काही मुलभूत घटक आपण या भागातून पाहणार आहोत .जसे कि महत्त्वाची एकके , महत्वाची उपकरणे आणि त्यांचे उपयोग || important units. हे घटक तुम्ही पाठांतर करून ठेवलेच पाहिजे .

भौतिक राशी आणि त्यांची एकके

भौतिक नियमांच्या साह्याने ज्या राशी व्यक्त केल्या जातात त्यांना भौतिक राशी म्हणतात.

राशींचे दोन प्रकार

1) सदिश राशी –
ज्या राशी व्यक्त होण्यासाठी परिणाम आणि दिशा दोन्हींची गरज असते त्या राशींना सदिश राशी असे म्हणतात.

उदा . विस्थापन,बल,वेग,त्वरण,संवेग,वजन

2) आदिश राशी -

ज्या राशी व्यक्त होण्यासाठी केवळ परिणामाणे स्पष्ट होतात त्या राशींना सदिश राशी असे म्हणतात. उदा.वस्तुमान,आकारमान,तापमान,चाल,घनता,लांबी,रुंदी,अंतर, कार्य,इत्यादी.

एककांचे प्रकार :

1) 1) मुलभूत एकक :

ज्या राशींचे एकेक दुसऱ्या राशींवर अवलंबून नसतात.त्यांना मुलभूत एकके म्हणतात.

एकूण सात मुलभूत एकके आहेत .

मुलभूत राशी मुलभूत एकके चिन्ह

लांबी मीटर m

वस्तुमान किलोग्राम kg

वेळ सेकंद s

तापमान केल्विन k

विध्युतधारा अॅम्पिअर A

प्रकाशाची तीव्रता कॅन्डेला cd

पदार्थ्याचे प्रमाण मोल mol

2) 2) साधित एकक :

जे एकक दोन किंवा दोन पेक्षा अधिक मुलभूत एककापासुन तयार होते त्यांना साधित एकक म्हणतात.

उदा मीटर/सेकंद , न्यूटन/मी²

एकक मोजण्याच्या पद्धती

1) CGS पद्धत – सेंटीमीटर (c) , ग्रॅम(G) , सेकंद (S)

प्रथम संकल्पना – कार्ल गॉस इ.स.1832

2) MKS पद्धती – मीटर (M) , किलोग्रॅम( K), सेकंद (S)

यालाच मेट्रिक पद्धत देखीक म्हणले जाते. यात मीटर, किलोग्रॅम आणि सेकंद ही एकके वापरली जातात. MKS पद्धतीला आंतरराष्ट्रीय मान्यता मिळाली आहे. म्हणून त्यांना SI पद्धत (System International) देखील म्हणतात.

3) FPS पद्धती – यात फूट, पौंड आणि सेकंद ही एकके वापरलेली आहेत.

You Must Read :

विज्ञान - महत्त्वाचे शोध आणि संशोधक , भौतिक राशी एकक , मूलद्रव्य संज्ञा